‘Weet je, volgens mij is dat hele PDA maar onzin.’ vertrouwde een moeder me toe. Haar partner dacht daar heel anders over. Een lastige situatie. Hoe ga je om met een partner of familielid die niet begrijpt waarom jij zo min mogelijk eisen aan je kind stelt? Wat hebben demands, verwachtingen en behoeftes daarmee te maken?
De PDA-reis
Als je PDA leert kennen begin je aan een reis. Soms maak je deze reis alleen, maar vaker maak je hem samen met familie, hulpverlening en/of je partner. Wat we hierbij vaak vergeten is dat we niet allemaal op hetzelfde tempo reizen. Vaak is een van de ouders de voortrekker die alles verslindt wat er maar te vinden is over PDA, terwijl de andere ouder het allemaal eens van een afstandje bekijkt en er vragen bij stelt. Vragen die we als onderzoekende ouder liever niet willen horen.
Wat we willen is dat de anderen achter ons staan, met name onze partner. Dat ze dezelfde opvoedmethodes gebruiken als wij, want zeker bij een kind met PDA is dat heel belangrijk. Het klopt dat dit belangrijk is maar net zoals je je PDA-kind niet kan dwingen kun je ook je partner niet dwingen. En is het belang van ons kind het enige wat meespeelt hier in of is er meer aan de hand.
Demands
Als ik ouders of verzorgers vertel dat je bij PDA-autisme het beste zoveel mogelijk demands (eisen) kunt laten vallen, is de eerste vraag die ik krijg: ‘Dus ik moet mijn kind maar laten doen waar het zin in heeft?’ Nee, dat is niet wat ik zeg. Wat ik bedoel is, zoek uit welke demands er zijn en kijk welke het belangrijkst zijn. Daarna kun je kijken welke je kunt laten vallen om energie vrij te maken voor de eisen die er echt toe doen.
Als je er eens voor gaat zitten kom je er achter hoeveel demands er zijn. Ook wij ouders zijn een echte demands-machine. Er zijn ouders/verzorgers/hulpverleners die geen enkele moeite hebben met het herkennen van demands. Zij zijn vaak al een eind op weg met laten vallen van bepaalde eisen voor ze informatie over PDA tegenkomen. Andere mensen hebben er meer moeite mee. Hoe ga je daarmee om?
Verwachtingen
Als je samen kinderen opvoedt, is het fijn dat je op een lijn zit. Helaas is dat niet altijd het geval. Zeker niet als er PDA in het spel is. We leven in een maatschappij waar een meer traditionele opvoeding nog steeds de norm is. Dus als een van de ouders deze opvoeding het raam uit kiepert en over gaat op een low-demand opvoedstijl wordt er verwacht dat partner zich daar bij aansluit.
Daarmee stel je een flinke eis (demand) aan je partner. Je verwacht dat je partner zich in een opvoedsituatie hetzelfde opstelt als jij. Waarom wil je dat? Wat gebeurt er als jullie het niet eens zijn? Ontstaat er irritatie? Dat is niet gek in een huishouden waar iedereen al overvraagd is. Waarom ontstaat er irritatie? Deze irritatie of wrijving ontstaat omdat je een verwachting hebt. Die verwachting kan bijvoorbeeld zijn dat je partner achter je staat als je een bepaalde beslissing maakt. Waar komt die verwachting vandaan?
Behoeftes
De verwachting dat je partner achter je staat komt voort uit een behoefte. De behoefte om gesteund te worden. Zonder steun voel je je kwetsbaar en word je onzeker. Je hebt behoefte aan steun en bevestiging. Zeker als het gaat om zo iets ingewikkeld als de opvoeding van een PDA-kind.
Het is heel eng om de traditionele opvoedregels los te laten en het helemaal anders aan te pakken. Zeker als je dat helemaal in je eentje doet en je geen steun van de omgeving krijgt. Het is dus heel normaal dat je behoefte hebt aan steun.
Maar dat is meestal niet wat we onze omgeving vertellen. Vaak lukt het niet goed om aan anderen uit te leggen waarom ons kind ongelimiteerd mag gamen of niet aan tafel hoeft te eten. Anderen geven daar wel ongevraagd hun mening over. Dit zorgt voor wrijving en we blijven dan eenzaam met een naar gevoel achter.
Waarom?
Je kunt de ander niet dwingen om je te steunen of hun mond te houden. Wat je wel kan doen is jezelf afvragen waarom je het zo naar vindt. Als ze je vertellen dat ze geen pannenkoeken lusten terwijl jij die heerlijk vindt, kan dat je waarschijnlijk geen bal schelen. Het raakt je dus ook niet als ze je dat ongevraagd vertellen. Maar zodra het over de opvoeding van je kind gaat, voel je het tot in het diepste van je ziel.
Vraag jezelf af waarom het je zo raakt. Heb je zelf twijfels bij de aanpak die je gebruikt of ben je onzeker? Er is een reden waarom je dit zo hard raakt. Zoek uit waarom.
Feedback krijgen en geven
Als je weet waarom het je zo zeer doet, kun je dat uitleggen aan de ander. En als je het zelf kan uitleggen mag je ook uitleg van de ander verwachten. Een geweldig hulpmiddel hierbij zijn de feedbackregels. Die geven ruimte aan beide partijen om respectvol hun uitleg te doen en hun gevoelens te kunnen delen.
Er is veel geschreven over de regels voor feedback geven en krijgen. Google er maar eens op en je vindt er veel uitleg over. Ik vat ze hier even kort samen met een voorbeeld.
Ongevraagd plaatst mijn moeder een opmerking over hoe ik met mijn dochter om ga. Ze zegt:’Waarom krijgt ze nu weer een shirt van jou? Hoe zit het met haar broertje?’ Ik kan nu natuurlijk op het puntje van mijn stoel gaan zitten en opgefokt uitleggen dat ik mijn zoon echt niet achter stel. Of ik kan diep zuchten en denken zeur niet zo. Maar ik kan ook eens de feedbackregels toepassen.
- Eerst luisteren: Mijn moeder verteld dat ze ziet dat ik van alles aan mijn dochter geef, maar dat ze nooit hoort dat mijn zoon iets krijgt.
- Vat samen en vraag door: Dus je ziet dat ik mijn dochter van alles geef, maar niet dat ik mijn zoon iets geef. Vind je dat ik haar te veel verwen of vind je dat haar broer te weinig krijgt?
- Laat merken wat het met je doet: Hier schrik ik van. Het doet me pijn dat je er zo over denkt.
- Geef de ander ruimte om daarop te reageren: Wees even stil en geef de ander ruimte om hierop te reageren.
- Denk na over de feedback: Je kunt hier het gesprek even pauzeren en aangeven dat je eerst tijd nodig hebt om hier over na te denken. Je kunt ook gelijk reageren, maar blijf bij het onderwerp.
- Geef reactie op de feedback: Ik kan me voorstellen dat het er zo uit ziet en het kan inderdaad zo zijn dat ze meer krijgt dan haar broer. Ik zie haar iedere week en ze heeft ook wat meer nodig. Vorige week ben ik met haar broer uit eten en naar de bios geweest op mijn kosten. Dat had ik je nog niet verteld.
- Zoek samen naar een oplossing: Ik kan voortaan wat meer vertellen over wat ik mijn zoon geef. Als jij hem de volgende keer spreekt, kun je hem eens vragen of hij zich achter gesteld voelt bij zijn zus.
- Bedank de ander: Bedank de ander voor de tijd en moeite die is genomen om dit bespreekbaar te maken. ‘Dankjewel dat je me hierop wijst, ik ga er meer op letten.’
Helpt dit?
Ja, dit helpt. Dit helpt om weer in gesprek te komen met je partner. De eerste regel is eerst luisteren. Want het probleem is vaak niet, dat er niet gepraat wordt, het probleem is dat er niet geluisterd wordt. Neem tijd voor elkaar en luister naar elkaars standpunt. Het dwingt je om onder woorden te brengen wat de verwachtingen en behoeftes zijn achter de demands die jullie aan elkaar stellen. Op deze manier krijgen jullie meer begrip voor elkaars standpunt.
Het helpt ook bij ongevraagd advies van anderen. Laat ze hun verhaal doen. Vat samen wat ze zeggen en vraag door. Ongevraagd advies is zo gegeven, maar uit moeten leggen wat je nou precies bedoeld en waarom je dat advies geeft kost moeite. Als je dit iedere keer weer doet, dwing je mensen na te denken voor ze reageren want ze weten dat jij door gaat vragen.
Conclusie
Een huishouden waar PDA-autisme een rol speelt is een ingewikkeld huishouden. Helaas zit niet iedereen op één lijn wat betreft de aanpak bij PDA. Hierin spelen veel dingen mee. De traditionele opvoedingsregels die losgelaten moeten worden. Het omgaan met de onzekerheid van jezelf en anderen en ook erfelijkheid speelt een rol. Autisme, ADHD en PDA zijn erfelijk en eigenschappen daarvan kunnen dus ook bij andere familieleden voorkomen.
Dit zorgt voor verschillende meningen. Om hier mee om te kunnen gaan is een stukje bewustwording nodig. Weet dat er achter demands, verwachtingen en behoeftes zitten. Wees je ervan bewust dat je niet met je partner of anderen eens hoeft te zijn. Dat je de problemen die een ander ergens mee heeft niet op hoeft te lossen. Je kunt het wel bespreekbaar maken. Door dit met behulp van de feedbackregels te doen, werk je aan een respectvolle omgeving waar ruimte is voor het uiten van gevoelens die achter meningen schuilgaan.
Help me ploeteren! Het kost je geen cent, alleen wat moeite.
Bronnen:
wikipedia.com: Verwachtingen
boommanagement.nl: Feedbackregels
imkopleidingen.nl: Regels voor feedback ontvangen
Low-Demand Parenting van Amanda Diekman
Ik bestel eigenlijk nooit een boek als het nog niet is uitgegeven. Maar voor Low-Demand Parenting van Amanda Diekman heb ik een uitzondering gemaakt. Ik was zo nieuwsgierig naar het boek dat ik het gepreorderd heb. Deze week kreeg ik het eindelijk binnen. Was dit boek het wachten waard? Je leest het in mijn boekreview. Lees verder…
