Deze week werd me meerdere keren de vraag gesteld: ‘Hoe doe je dat?’ Hoe lukt het je een website te onderhouden? Hoe lukt het je om te werken als je PDA hebt? Aangezien mijn zelfinzicht niet altijd even goed is, heb ik het eens in de groep gegooid. Samen met mijn PDA-bestie ben ik ervoor gaan zitten om uit te puzzelen hoe het ons lukt om te werken.
Ik werk in deze blog uit hoe het ons lukt om op regelmatige basis op ons werk te verschijnen zonder uit te vallen of ziek te worden. Veel van wat ik hier vertel, is natuurlijk ook toepasbaar op naar school gaan.
Prioriteiten
Het eerste wat mijn PDA-bestie roept is: ‘Ik moet werken, anders heb ik geen brood op de plank.’ En dat klopt. Wij zijn allebei van het type ‘Je ziet er helemaal niet autistisch uit’. We kunnen maskeren als de beste. Dit betekent geen hulp en/of uitkering. We moeten dus zelf onze broek ophouden en onder de juiste omstandigheden kunnen we dit ook.
Daarom zetten we werk op nummer een. Daar ligt onze prioriteit. De energie die we hebben besteden we als eerst aan ons werk. De rest van ons leven passen we aan zodat we financieel kunnen rondkomen.
Draagkracht
Niet alleen de energie die we hebben bepaald hoeveel we aan kunnen. Maar ook hoeveel energie het werk kost. We kunnen vaak veel aan als we een nieuwe baan hebben. Dan is alles nieuw (novelty), er is veel te leren (hyperfocus). Daarom beginnen we vaak met meer dagen en uren dan we op de lange termijn aan kunnen.
Als de eerste periode voorbij is en de nieuwigheid eraf is beginnen we te voelen wat de kosten van die eerste periode zijn. Ik kies er dan vaak voor om wat minder uren te gaan werken en meer dagen vrij te nemen zodat ik weer kan opladen.
Daarnaast is mijn draagkracht mede afhankelijk van hoeveel ik met andere collega’s te maken heb. In mijn huidige baan werk ik veel thuis. Dat zorgt ervoor dat het me minder energie kost. In mijn vorige baan was ik veel alleen, dat vond ik ook erg fijn.
Downtime
Werken kost energie en die moet ergens vandaan komen. Om energie op te doen hebben PDA-ers downtime nodig. Tijd waarin we helemaal niets hoeven. Voor veel van ons betekent dat ook tijd zonder mensen om ons heen. Iets wat voor anderen vaak onbegrijpelijk is. Maar waarbij gezelschap voor veel mensen zorgt voor de aanmaak van gelukshormonen, zorgt het bij ons PDA-ers vaak voor de aanmaak van stresshormonen.
Hoeveel downtime er nodig is, verschilt per PDA-er. Als ik na twee dagen een dag helemaal vrij ben dan kan ik daarna wel weer een dag werken. Maar Ik ken verschillende PDA-ers die na een uurtje gezelschap drie dagen nodig hebben om bij te komen. Of die één afspraak per week aan kunnen omdat ze de rest van de week nodig hebben om daar van te herstellen.
Dus net als het verschil in draagkracht is er ook een verschil in hoeveel hersteltijd iemand nodig heeft. Ook de invulling van die hersteltijd is verschillend. Ik doe het heel goed op een dagje alleen in huis rommelen en mijn huisje weer schoon en opgeruimd maken. Anderen lezen of gamen een hele dag. Sommigen herstellen van wandelen, fietsen of andere beweging. We moeten dus vrij zijn om zelf onze downtime in te delen zoals wij dat willen, want anders is het geen downtime.
Werkomgeving
Helaas kunnen we niet altijd onze werkomgeving kiezen. Ik heb drie jaar lang mijn droombaan gehad, maar daar kwam een einde aan. Dus moest ik op zoek naar een andere baan. Helaas heb ik geen opleiding in wat ik het liefste doe dus blijft bloggen en websites onderhouden een hobby.
Bij het zoeken naar een nieuwe baan kijk ik naar de voorwaarden die nodig zijn om het werk als PDA-er vol te kunnen houden. Ik kan niet vroeg beginnen. Dat lukt me tijdelijk, maar niet op de lange duur. Ik begin bij mijn huidige baan niet voor 10 uur.
Een mooi voordeel van mijn werk is dat als je extra werkt je die uren kunt laten uitkeren als extra verlof. ‘Tijd voor tijd’ heet dat. Zo kan ik extra werken als ik het aan kan en extra tijd vrij nemen als ik het nodig heb. Ik neem ook nooit 3 weken achter elkaar vakantie. Ik neem een week vrij als ik dat nodig heb.
Ik kijk naar de flexibiliteit in uren. Kan ik minder gaan werken als ik het niet trek. Hoe makkelijk kan ik vrij krijgen. Hoe groot is de werkdruk. Hoeveel regels zijn er en hoe streng zijn ze? Hoeveel is er om te leren? Kan ik meer bijleren als ik me verveel? Dit zijn de dingen die voor mij belangrijk zijn en waar mijn functioneren van afhankelijk is.
De rest van je leven
Heb je naast je werk ook nog een leven? Dan betekent dat vaak dat je minder kan werken. Er zijn omstandigheden waarin mijn bestie en ik fulltime kunnen werken, maar dan kunnen we daarnaast niets meer. Geen huishouden of hobby’s, want alle vrije tijd is dan nodig om te herstellen.
Mijn bestie heeft ervoor gekozen om dat te doen vanwege de financiële voordelen. Ik heb er voor gekozen om zo min mogelijk uren te werken, zodat ik naast de downtime die ik nodig heb ook nog tijd overhoudt voor mijn huishouden en mijn preoccupaties. Dit zorgt voor lastige financiële beslissingen, maar ik vind mijn geestelijke gezondheid belangrijk dus dat nadeel neem ik erbij.
Grenzen
Op de lange termijn is of het lukt om te werken als je PDA hebt afhankelijk van veel factoren. Hoeveel energie heb je en hoeveel tijd heb je nodig om op te laden? Hoe groot is de werkdruk, hoeveel sociaal contact is er vereist? Zijn er regelmatig nieuwe dingen te leren? Mag je leren en werken op je eigen manier? Zijn de uren waarop je werkt flexibel? Mag je ’s morgens later of juist eerder beginnen?
Dit zijn de factoren die voor mij en mijn bestie belangrijk zijn. Deze verschillen per persoon. Wat vooral belangrijk is dat je weet wat en hoeveel je aan kan. Wat maakt het makkelijker om het vol te houden? Hoeveel tijd heb je nodig om te herstellen en hoeveel tijd houdt je dan over voor de rest van je leven?
De rode draad in al mijn tips voor PDA-ers is leer jezelf kennen. Leer wat je wel en niet kan. Weet wat je aan kan en hoe lang je moet herstellen. Pas als je dat weet kun je de grenzen gaan stellen die je leven en je geestelijke gezondheid intact houden.
Help me ploeteren! Het kost je geen cent, alleen wat moeite.
In het boek PDA by PDAers vind je nog meer ervaringen van PDA-ers
Ben je zenuwachtig als je naar de tandarts moet? Of misschien ben je angstig voor een ziekenhuis bezoek. Hoe voel je je dan? Gejaagd, kribbig, gespannen? Heb je hartkloppingen, buikpijn of hoofdpijn? Dat voel ik dus dagelijks. Als ik naar mijn werk moet of als ik boodschappen moet doen. Maar ook bij leuke dingen, als … Lees verder
Heel herkenbaar! Ik heb pas 2 jaar geleden een diagnose autisme gekregen en ik heb geen idee of ik ook PDA heb. Ik heb mijn leven lang al een voorkeur voor “onnuttige” dingen en weerstand tegen dingen die moeten. Hoe gaan jullie om met bv starten met werken? Ik kan dingen die moeten, het beste opstarten als ik mijn brein afleidt met iets anders, bv praatradio, npo1 ofzo. Heel raar vind ik dat, maar het werkt wel.
Bedankt voor je reactie Angelique. Het starten is voor mij iedere dag weer een strijd, ik heb er al eens over geschreven in de blog ‘Waarom PDA zo vermoeiend is’. Het lukt me, omdat ik weet dat mijn paniekreactie voortkomt uit het moeten en niet uit het werk. Ik neem dus ruim de tijd om op te starten, zodat er zo min mogelijk druk ontstaat om op te staan, aan te kleden, te eten, enz. Daarom kan ik ook niet vroeg beginnen. Ik heb tijd nodig om in mijn eigen tempo te starten en dan lukt het meestal wel.