Geld is onze familie een beladen onderwerp. Dit komt omdat geld voor ons zoveel meer is als alleen een betaalmiddel. Het is een middel waarmee je anderen onder druk kan zetten, waarmee je een bepaalde mate van vrijheid kan kopen, waarmee je de behoefte van het moment kunt bevredigen, en nog veel meer. Er is weinig of niets geschreven over PDA-autisme en geld dus het wordt hoog tijd om het daar eens over te hebben.
Geldeisen
Het grootste probleem bij het met geld omgaan als PDA-er is denk ik gelijk al duidelijk. Je geldzaken regelen is een hele lijst met demands. En ook al heb je het nog zo goed geregeld, door middel van automatische afschrijvingen en andere hulpmiddelen, er komt een moment dat je er aandacht aan moet besteden. Dit kan een onverwachte rekening zijn of een afschrijving die niet lukt.
De kans is groot dat je niet aan deze eis kan voldoen. Veel PDA-ers die ik vraag hoe ze met hun geldzaken omgaan zeggen: ‘Ik probeer er niet aan te denken.’ Voor veel van ons is het een soort onoplosbare puzzel. Zoals mijn dochter zei: ‘Het is één grote berg geld waar ik dan alles van moet regelen. Dat lukt me gewoon niet.’
Special interest
Niet elke PDA-er heeft problemen met geld. Er zijn er ook die net als ik gek zijn op cijfers en berekeningen. Ik reken graag van alles uit. Gisteren heb ik uit zitten rekenen hoe lang het duurt voordat ik mijn ijsmachine terug heb verdiend. Uiteraard reken ik ook iedere maand uit wat mijn inkomsten en uitgaven zijn, gewoon omdat ik dat fijn vindt.
Toch kom ik ook af en toe in de problemen. Ik houd heel erg van boeken en als de levertijd lang is, wil ik pas betalen als het boek binnen is. Dus betaal ik dan achteraf. Maar als er dan een aantal boeken tegelijk binnen komen moeten die wel allemaal betaald worden. Wat niet alleen een demand is maar ook niet altijd in mijn buget past.
Achteraf betalen
Achteraf betalen kan soms handig zijn, maar is ook een makkelijke manier om in de problemen te komen. ‘Dan laat je het toch gewoon blokkeren.’ Zou je dan denken. Maar dat is niet zo eenvoudig. Een blokkade kun je als je boven de achttien bent en niet onder bewind of curatele staat zelf aanvragen. Maar deze kun je er ook zelf weer af laten halen. En in de tijd dat ik voor een achteraf betaalmethode werkte, waren er inderdaad mensen die een blokkade aanvroegen om hem er na twee weken weer af te laten halen.
Ik zie vaak dat dit ouders van PDA-ers in een onmogelijke positie brengt. Want je wil graag helpen en zorgt dan dat de rekening betaald wordt, vaak om extra kosten te voorkomen. Waardoor de mogelijkheid tot achter afbetalen open blijft staan. Want pas als je niet betaald en de rekening overgedragen wordt aan het incassobureau wordt je aangemerkt als slechte betaler en kun je niet meer achteraf betalen. Dus moet je dan als ouder kiezen tussen de mogelijkheid dat het weer gebeurt of veel kosten.
PDA-autisme en geld
Wat ik vooral bijzonder vind, is dat er op zo veel verschillende manieren naar geld wordt gekeken door PDA-ers. Voor mijn vader was het een middel om anderen te laten doen wat hij wilde. Het was voor hem vooral een middel waarmee hij andere onder druk kon zetten. Het is dan ook niet gek dat ik al heel vroeg ben gaan werken om mijn eigen geld te verdienen. Voor mij betekent geld onafhankelijkheid. Ik hoefde mijn vader niet naar de ogen te kijken want ik had mijn eigen geld.
Mijn dochter heeft een ingewikkelde relatie met geld. Ze heeft niet alleen moeite met de demands van geldzaken, maar ook met het oorzaak en gevolg stuk dat erbij hoort. Als ze haar geldzaken zelf moet regelen is ze er continu obsessief mee bezig. We doen haar geldzaken dus samen. Dit geeft haar rust. Mijn zoon is het tegenovergestelde. Die geeft weinig geld uit, geld interesseert hem geen fluit. Hij heeft aan een paar handvatten genoeg. Geef niet meer uit dan je hebt en zorg dat je ongeveer zoveel op je spaarrekening hebt staan.
Wat kan helpen?
Net als met alles bij PDA-autisme is het omgaan met geld ook maatwerk. Je hebt veel skills nodig om goed met geld om te kunnen gaan. Bij een aantal volwassen PDA-ers die ik ken, is het flink mis gegaan. Dit geeft veel stress en moeilijkheden. Toch is dit nodig geweest om tot een stukje zelfinzicht te komen en hulp te accepteren. De hulp kan bestaan uit een budgetcoach, schuldhulpverlening, vrijwillige onder bewind stelling of een familielid die met de geldzaken helpt.
Begin als ouder van een jonge PDA-er niet te vroeg met geldzaken. Kijk waar je kind aan toe is. Probeer in te schatten welke vaardigheden je kind op dit gebied heeft en welke niet. Wees je ervan bewust dat sommige mensen niet met geld om leren gaan en er dus een andere oplossing nodig is. Om te kijken wat je kind wel en niet aankan, kun je de volgende dingen proberen:
- Geef je kind zakgeld en bepaal samen de hoogte daarvan.
- Laat je kind fouten maken. Kijk hoe je kind ermee omgaat als alles op is of er een tekort is.
- Lukt het je kind om te sparen voor iets wat het wil hebben?
- Geef praktijkvoorbeelden. Laat zien hoe je door prijzen te vergelijken goedkoper uit kan zijn. Laat zien wat dingen kosten.
- Gebruik contant geld zodat de waarde beter zichtbaar is. Open een bankrekening als je kind eraan toe is.
- Leg het doel van reclame uit. Kijk of je kind reclametruckjes kan herkennen.
- Laat je kind eens geld van jou lenen. Zo kun je de verantwoordelijkheid en gevolgen die lenen met zich meebrengen duidelijk maken.
- Zorg dat je eigen geldzaken op orde zijn en vertel hoe je dat doet.
Help me ploeteren! Het kost je geen cent, alleen wat moeite.
Bronnen:
The A tot Z of ASDs: Aunt Aspie’s Guide to Life
cjg043.nl
