PDA uit zich in onze familie op allerlei verschillende manieren. Zo hebben we allemaal onze eigen uitdagingen om mee om te gaan. Maar er zijn een paar dingen waarbij we allemaal op één lijn zitten en dat is helpen, dankbaarheid en complimenten. We helpen graag, maar willen liever geen dank.
Hulpvaardigheid
De wil om te helpen zit hard gecodeerd in onze genen. En dat zie ik ook bij andere PDA-ers. Of je nou wel of niet op onze hulp zit te wachten, je zult geholpen worden! Een teamleider zei ooit tegen mij: ‘Myneke, het is fijn dat je altijd wil helpen, maar vraag je wel eerst af of diegene geholpen wil worden.’
Dus ik heb leren maat houden en bied hulp eerst aan of wacht af of mijn hulp gevraagd wordt. Dat vind ik moeilijk. Want voor iets een antwoord of een oplossing weten en het niet kunnen delen, voelt voor mij hetzelfde als mijn plas op moeten houden. Er komt een moment dat het er uit moet! Daarom voel ik me het veiligst in een omgeving waar ik mijn antwoorden en oplossingen ongefilterd kan spuien.
Geen dank
Als je mensen helpt kan het zo maar gebeuren dat je daarvoor bedankt wordt. Want dat hoort zo in onze cultuur. Dus hoe lastig het ook voor ons is, we komen er niet onder uit. Toch zijn er ook culturen waar dit anders gaat. Waar je bijvoorbeeld familie niet hoeft te bedanken omdat het niet meer dan normaal is dat ze je helpen. Het is dus niet overal de standaard. Er zijn meerdere redenen waarom omgaan met dankbaarheid moeilijk is voor een PDA-er.
Ongelijkheid
Dankbaarheid voelt voor ons als ongelijkheid. Iemand die dankbaar is stelt zich nederig op en dat vinden we vreselijk. We zijn niets meer of minder dan een ander. We geloven niet in gelijkheid we zijn overtuigd van de gelijkheid van iedereen.
Verplichting
Dankbaarheid kan ook een verplichting inhouden. Vaak zeggen we ook: ‘Bedankt, als ik iets voor jou kan doen?’ Dat suggereert een verplichting en een verplichting is een demand.
Behoefte
We helpen omdat we daar zelf behoefte aan hebben. We kunnen dan ongefilterd ons antwoord of onze oplossing kwijt. Dat vinden we fijn om te doen. Dat voorziet in een behoefte die we zelf hebben dus is dank niet nodig. Het is fijn dat je er iets aan hebt en dat horen we wel graag.
Betuttelend
Het voelt voor ons snel betuttelend aan. Want we zijn wat achterdochtiger dan gemiddeld. We vragen ons dus gelijk af: ‘Meen je dit? Bedank je iedereen voor zoiets?’ Daar komt bij dat veel van ons als kind gedwongen zijn dankjewel te zeggen. Iedereen kent de zin: ‘Wat zeg je dan?’ Wat voor ons niet alleen een demand is, maar we vinden het ook gewoon raar dat iemand ons daar toe dwingt. Net of we niet in staat zijn om zelf te bedanken als we dat nodig vinden.
Complimenten
Mijn moeder (83) besteedt altijd veel aandacht aan haar kleding. Ze ziet er dan ook altijd leuk en verzorgd uit. Daar krijgt ze regelmatig complimenten voor. Waar ze vervolgens woest om wordt. Want voor haar is het goedbedoelde compliment een demand om altijd goedgekleed voor de dag te moeten komen. Het maakt niet uit hoe vaak we proberen uit te leggen dat de medebewoners het goed bedoelen, een betere reactie dan wat gemompeld gemopper krijgen ze niet.
Nou hebben we er allemaal moeite mee Dus heb ik de hele familie geleerd dat je als je een compliment krijgt je dankjewel zegt. Dus de een zegt: ‘Fijn om te horen.’, de ander: ‘Nou bedankt I guess.’, mijn moeder mompelt wat en ik zeg netjes: ‘Dankjewel’.
Compliment of demand
Dit zijn allemaal automatische aangeleerde antwoorden die we geven omdat het zo hoort. We menen er geen moer van. Eigenlijk zeggen we het om er vanaf te zijn. Hoe goed je het ook bedoeld, voor ons voelt een compliment als een demand. Door een compliment spreek je de verwachting uit dat we het nog een keer kunnen. En omdat we geen idee hebben of we aan die verwachting kunnen voldoen triggert het onze vecht of vlucht reactie.
Kun je dan nooit je waardering uitspreken tegen een PDA-er? Jazeker wel, er zijn manieren die onze vraagvermijding niet triggert.
De moeite
Als je een compliment geeft, geef je dat voor een eindresultaat. Neem bijvoorbeeld: ‘Wat zie je er mooi uit’ Daarmee ga je voorbij aan alle moeite die er nodig was om een beetje netjes voor de dag te komen. Of het feit dat deze kleren helemaal niet lekker zitten. Dus wil je je waardering uitspreken zeg dan iets als: ‘Ik zie dat je flink moeite hebt gedaan om er goed uit te zien.
Meen je dat?
Waar we ook grote moeite mee hebben zijn ongemeende complimenten. Die net als onze ‘dankjewel’ alleen worden gegeven omdat het zo hoort. Als je het compliment niet meent, hoeven we het niet. Wat we wel fijn vinden is als je echt belangstelling toont. Als je bijvoorbeeld vraagt hoe we iets gedaan hebben. Dus niet: ‘Wat een mooie tekening.’ maar ‘Hoe heb je die kleuren zo mooi gemengd?’
Conclusie
Geen dank betekent: Maak er geen demand van.
– Bedank ons niet maar laat weten of je iets aan onze hulp heb gehad.
– Geef geen complimenten voor het eindresultaat, maar spreek waardering uit voor de moeite die we hebben gedaan.
– Geef geen ongemeende complimenten, maar toon echt belangstelling.
Mocht er nou onverwachts iets gedaan zijn waar je graag je waardering voor wil uitspreken. Benoem dan hoe blij je bent met wat er gebeurt is. Bedank de PDA-er niet rechtstreeks. Dus zeg: ‘Wat is het hier lekker opgeruimd’ of ‘Hier is hard gewerkt’. Zo laat je merken dat je ziet wat er is gebeurt, zonder er een demand van te maken.
Help me ploeteren! Het hoeft je niets te kosten
