De laatste tijd denk ik veel na over PDA-autisme en school. Ik weet dat het voor veel PDA-ers erg moeilijk is om naar school te gaan. Omdat ik zo goed begrijp waarom ze niet naar school kunnen gaan lukt het me niet om te bedenken wat zou kunnen helpen. Ik besluit om het eens van de andere kant te bekijken. Waarom gingen wij wel naar school?
Wat maakt het zo moeilijk?
PDA-autisme en school is een moeilijke combinatie. Er zijn een aantal dingen die naar school gaan moeilijk maken. Ten eerste de school zelf. Bij de meeste scholen lever je bij de voordeur elke vorm van autonomie in. Je moet niet alleen doen wat de leraren zeggen, maar je moet je ook aan de schoolregels houden. Daarnaast zijn er ook nog allemaal sociale regels waar je aan moet voldoen. Dit zegt denk ik al genoeg.
Het tweede wat naar school gaan moeilijk maakt, is dat je er naar toe moet. Dat betekent op tijd uit bed komen, zorgen dat je de juiste kleding aantrekt, iets eten en drinken en gebruik maken van een vervoermiddel om op school te komen.
Ten derde moet je dan ook nog de juiste dingen meenemen naar school. Je lunch, de juiste boeken en schriften en misschien ook nog huiswerk. Als ik het zo opschrijf wordt er duidelijk hoeveel demands er zitten in de simpele zin: ‘Ga naar school.’
Wat deden wij?
Ik begin weer bij de school zelf. Mijn beide kinderen hebben speciaal onderwijs gevolgd. De oudste zat op De Ambelt toen DE school voor autisten. Zowel basisonderwijs als voortgezet onderwijs was daar geregeld. Er hoefde dus niet van school gewisseld te worden. De jongste had minder geluk en moest meerdere keren naar een andere school.
Toch bleef het een hele uitdaging want nog niemand had van PDA gehoord. Dus was er regelmatig conflict. De meeste leerlingen kwamen van ver en ik was een van de weinige moeders die op school kwam helpen. Ik deed dit bewust zodat ik de leerkrachten leerde kennen en zo begrip kon kweken voor het gedrag van mijn kind. Veel was afhankelijk van de leerkrachten. Gelukkig was er in het speciaal onderwijs meer ruimte voor een persoonlijke benadering.
Het naar school gaan maakte ik makkelijker door ze weg te brengen. Ik was in de luxe positie dat ik de auto tot mijn beschikking had en werktijden had waardoor dit kon. Verder maakte we de avond ervoor de lunch vast klaar, pakte we de tassen in en legden we de kleding klaar. Alleen ik had een wekker en ik maakte de rest ’s morgens wakker zodat de overgang van slapen naar wakker wat zachter was.
Mijn dochter en ik houden erg van douchen. Van een warme douche komen we tot leven. Dus toen ze naar het voortgezet onderwijs ging zat de routine van het douchen na het opstaan er zo goed in, dat het lukte om haar op tijd uit bed en onder de douche te krijgen. Dit bracht dan de rest van de routine op gang. Toen ze ouder werden was de regel, wat je ’s nachts doet moet jezelf weten, zolang ik er maar geen last van heb en je op tijd je bed komt voor school.
Help me ploeteren! Het kost je geen cent, alleen wat moeite.
Mijn scholing
Ik zelf heb ook hele moeilijke tijden gehad op school. De laatste twee jaar van de basisschool ging ik iedere dag huilend naar school. Toch heb ik een hele rij diploma’s want er is altijd nog wel iets wat ik wil leren. Toen ik jonger was loste ik het op door opleidingen te doen onder mijn niveau. Zodat ik genoeg energie over hield om het hoofd te bieden aan de uitdagingen die naar school gaan met zich mee bracht. Toen ik ouder werd, ontdekte ik het thuis onderwijs. Een zegen voor iedere PDA-er. Tot op de dag van vandaag maak ik daar gebruik van.
Ging dat goed?
Nee dat ging lang niet allemaal goed. Mijn beide kinderen hebben een flink trauma overgehouden aan hun schooltijd. Er zijn weken en soms maanden geweest dat het ze niet lukte om naar school te gaan. Er zijn tijden geweest dat ze onder de medicijnen zaten om naar school te kunnen. Ieder jaar was ik weer blij als ik voor beide een plek op een school had gevonden. Dan konden we weer een jaar vooruit. Maar er waren ook periodes de omstandigheden goed waren en het wel lukte om onderwijs te volgen.
De oplossing?
Helaas is er geen oplossing voor de problemen van PDA-autisme en school. Ik zou zo graag een kant en klare oplossing willen geven maar die is er niet. Het enige wat je kan doen is werken aan de juiste omstandigheden. Zoals Peter Vermeulen in zijn boek Autisme en het voorspellende brein schrijft:’ Begin bij het bevorderen van het welbevinden van de mensen met autisme met wie je werkt, woont of leeft.’ Dit geldt ook voor PDA-ers, want hoe beter ze zich voelen hoe meer ze aan kunnen.
Wat volgens mij het allerbelangrijkste is, is de connectie met je kind. Wij hebben als ouder de neiging om in te vullen wat ons kind nodig heeft. Maar ik heb geleerd dat mijn kinderen vaak geremd worden door hele andere dingen dan ik denk. Daarom is die connectie zo belangrijk. Dan komt er ruimte om te communiceren en komt er een mogelijkheid om te achterhalen wat je kind nodig heeft om zich prettig te voelen.
Verder moet je ook geluk hebben. Geluk dat de leerkracht begrip heeft en de school bereid is om te helpen. Dat je kind dicht bij op school zit of dat vervoer makkelijk is. Dat je voldoende contact met je kind kan krijgen en die mee wil werken.
Verloren zaak?
Ik snap het wel dat vooral jongeren met PDA zich soms helemaal terug trekken uit de wereld. Als je niemand anders kent met PDA en je moet leven in een wereld waarin je niet past. Dan heb je geen rolmodel en niets om naar toe te werken, waarom zou je dan nog moeite doen?
Als dat allemaal niet lukt en je kind niet meer naar school gaat. Is het dan een verloren zaak? Zeker niet. Het kan tijdelijk zijn. Dat je kind dit semester niet naar school gaat wil niet zeggen dat het volgende semester ook niet lukt. Het wil ook niet zeggen dat het niet wil leren. Misschien lukt een andere manier van leren wel.
PDA-autisme en school conclusie
Naar school gaan zorgt voor veel demands. Dat maakt het voor een PDA-er heel lastig. Als de omstandigheden goed zijn kan het zijn dat het lukt. Maar soms lukt het niet. Dan kan het helpen om de eisen van de maatschappij los te laten en te kijken wat er wel mogelijk is.
Er is geen makkelijke oplossing. Je kunt naar school gaan niet af dwingen. Het enige wat je kunt doen is de juiste omstandigheden te scheppen. Dit doe je door te werken aan de band met je kind. Leer je kind kennen zodat je weet waar je kind zich goed bij voelt en wat helpt om stress te verminderen. Een van de belangrijkste dingen is te zorgen voor voorspelbaarheid en zekerheid want dat verminderd stress en verhoogd de levenskwaliteit. Minder stress betekent dat er ruimte komt voor groei en ontwikkeling. Mensen die zich goed voelen staan open voor nieuwe dingen ook PDA-ers.
Bronnen:
Engelse brochure gemaakt voor school, maar hij is interessant voor iedereen die met PDA te maken heeft.
