Toen mijn dochter voor haar transitie begon met het dragen van dameskleding zei mijn zoon: ‘Dat jij daar naast gaat lopen.’
‘Natuurlijk’ zei ik, ‘Het is mijn kind, wat moet ik anders.’ Ik begreep zijn schaamte. Ik schaamde me ook.
Maskeren
Plaatsvervangende schaamte is een emotie waar ik altijd moeite mee heb gehad. Zelf ben ik, net als mijn zoon, cum laude afgestudeerd op maskeren. We haten opvallen. Toch heb ik een kind wat altijd opvalt. Toen ze klein was door haar harde stem, haar vaak terechte, maar botte commentaar, haar bewegingen en haar meltdowns. Nu ze volwassen is vooral door haar manier van kleden en haar manier van doen.
Als we op visite gingen vroeg ik haar om 2 uurtjes net te doen of ze normaal was en zorgde ik dat we binnen 2 uur weer vertrokken waren. Nu besef ik dat ik haar vroeg om te maskeren en dat dit schadelijk kan zijn. Weer iets om me voor te schamen.
Meltdown
Natuurlijk waren er ook meltdowns. Soms midden in de winkel. Ik liet dan alle boodschappen staan, pakte mijn tas, nam mijn kind onder mijn arm en liep naar huis toe. Daar legde ik haar in bed en bleef bij haar tot ze van pure uitputting in slaap viel. Vooral meltdowns in het bijzijn van familie waren moeilijk want die hadden natuurlijk allemaal een mening over de aanpak. Op zo een moment wilde ik alleen maar weg of van schaamte door de grond zakken.
Bluffen
Tijdens haar transitie ging ik regelmatig met haar me naar het VUMC in Amsterdam. Ik liep met opgeheven hoofd naast haar en keek iedereen die staarde en mogelijk commentaar had vuil en uitdagend aan. ‘Heb de moed om er wat van te zeggen.’ Op die manier blufte ik me er doorheen. Het gaf me het gevoel dat ik iets kon doen. Daardoor raakte de schaamte op dat moment op de achtergrond. Toch blijf ik het moeilijk vinden. Ik schaam me voor mijn schaamte. Het is mijn dochter en ik houd zielsveel van haar daar past schaamte niet in.
Wat is schaamte
Schaamte is een emotie, een gevoel dat ontstaat als je niet aan je eigen norm of aan de norm van je omgeving voldoet. Dit kan er voor zorgen dat je bevriest en je verschrikkelijk ellendig voelt. Daar kan je omgeving gebruik van maken. Beschaming is een machtsmiddel wat kan worden gebruikt om anderen klein, of in het gareel te houden. Eigenlijk is schaamte is een gevecht binnen jezelf. Je wilt niet uit de toon vallen, maar dat is wel wat er gebeurd.
Het kan hele ernstige gevolgen hebben. Schaamte kan er voor zorgen dat je geïsoleerd raakt. Zelfreflectie wordt moeilijker en daardoor voel je minder verbinding met anderen. Dit kan leiden tot innerlijke kritiek, agressie en depressie. Daarom is het goed om te weten wat schaamte is, want als je dat weet kun je er beter mee omgaan.
Praat erover
Een goede manier om met schaamte om te gaan is erover te praten. Mijn dochter is oud genoeg om er met haar over te kunnen praten. Dat is echt heel fijn. Er komen nog steeds situaties voor waarin ik me schaam. Gelukkig kunnen we, als we erop terug kijken, er vaak samen om lachen.
Erover praten met een vriendin of een partner geeft ook lucht. Als je net als ik je schaamt voor je plaatsvervangende schaamte als moeder of partner blijf er dan in ieder geval niet mee rondlopen. Je bent echt niet de enige, praat erover.
Bronnen:
Wikipedia
Schaamte.info
